Acupunctuur: houdt het steek?
Persbericht Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE)
Meer dan 1 op 3 Belgen raadpleegt minstens 1 keer in zijn leven een osteopaat, chiropractor, homeopaat of acupuncturist. In het kader van de verdere uitvoering van de wet Colla vroeg de minister van Volksgezondheid het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een stand van zaken op te maken van deze 4 populaire niet-conventionele geneeswijzen. In een eerste rapport (december 2010) bestudeerde het KCE osteopathie en chiropraxie. Deze keer is acupunctuur aan de beurt. De therapie werd tegelijkertijd vanuit een wetenschappelijke, sociologische, juridische en organisatorische invalshoek bekeken, een Belgische primeur!
Er zijn in België ongeveer 600 acupuncturisten lid van een van de vier beroepsverenigingen. Het merendeel (65%) is kinesitherapeut of verpleegkundige, een derde (32%) is arts.
Het afgelopen jaar bezocht 3% van de volwassen Belgen een acupuncturist, vaak meerdere malen per jaar, en in combinatie met osteopathie en/of homeopathie. Ze kampen vooral met chronische aandoeningen die vaak te maken hebben met stress: nekpijn, pijn in de onderrug, hoofdpijn en slapeloosheid. Het zijn vaak problemen waarvoor de klassieke geneeskunde alleen oplossingen biedt met een beperkte bewezen doeltreffendheid. Alleen de symptomen worden bestreden, en soms geeft de behandeling bijwerkingen.
De meeste patiënten verwerpen de klassieke geneeskunde niet. Ze gebruiken de alternatieve therapieën als bijkomende behandeling. Ruim 70% van de artsen-acupuncturisten combineert trouwens acupunctuur met klassieke geneeskunde.
Beperkt bewijs van doeltreffendheid
Het kleine aantal betrouwbare wetenschappelijke studies toont aan dat acupunctuur de pijn voor korte tijd beperkt verlicht, onder andere bij lage rugpijn. Maar er is een vermoeden dat het placebo-effect bij acupunctuur een grote rol speelt, vooral als de patiënt grote verwachtingen heeft van de behandeling. Proeven met ‘nep-acupunctuur’, waarbij naalden op willekeurige plaatsen werden ingebracht, toonden een gelijkaardig effect als acupunctuur, wat erop wijst dat de preciese plaatsing van de naalden niet belangrijk is.
Voor andere klachten is niet bewezen dat acupunctuur werkt. Daarom beveelt het KCE de terugbetaling door de ziekteverzekering niet aan.
Veel ondervraagde patiënten erkenden trouwens dat de behandeling niet altijd doeltreffend is. Toch is de tevredenheid van de meeste patiënten vrij hoog, maar deze heeft eerder betrekking op de goede relatie met de therapeut en het relaxerende effect, dan op het resultaat van de behandeling.
Veiligheid patiënt onvoldoende gewaarborgd
Na de behandeling kunnen kleine bijwerkingen optreden, zoals bloeduitstortingen, irritatie,roodheid, slapeloosheid, pijn, bloedingen, hogere bloeddruk,enz. Ernstiger gemelde incidenten zijn klaplong, hartperforatie, verlamming en bloedvergiftiging. Het risico van besmetting door het gebruik van naalden is sterk verminderd, omdat nu meer wegwerpnaalden worden gebruikt. Toch zou er strikt moeten worden gewaakt over de steriliteit van de naalden. Het KCE had geen gegevens over het aantal complicaties, en beveelt daarom een registratie ervan aan.
De opleiding tot acupuncturist legt het accent op de traditionele Chinese geneeskunde die geen enkele wetenschappelijke basis heeft. Het stellen van een conventionele medische diagnose wordt niet aangeleerd. Het risico is dat de therapeuten niet-artsen daardoor een foute diagnose stellen of dat hun patiënten te laat starten met een essentiële klassieke behandeling.
Omdat enkel artsen de bevoegdheid hebben om diagnosen te stellen pleit het KCE ervoor om acupunctuur alleen toe te laten onder voorschrift van een arts. De praktijk van acupunctuur zou ook moeten worden beperkt tot artsen, kinesitherapeuten, verpleegundigen en vroedvrouwen. Vandaag kunnen ook nog andere beroepsgroepen met een paramedische opleiding een graad als acupuncturist krijgen.
De meeste acupuncturisten volgen hun opleiding in België. Geen enkele school is vandaag officieel erkend, en geen enkele opleiding wordt gecontroleerd door een officiële Belgische instantie. In het belang van de veiligheid van de patiënten beveelt het KCE een controle en de erkenning van de opleidingen aan, en vraagt het meer aandacht voor het herkennen van symptomen in de opleiding.
Wet Colla om patiënt te beschermen nog niet uitgevoerd
De Belgische wetgeving voorziet dat alleen artsen een diagnose mogen stellen en een behandeling opstarten. De beoefenaars van acupunctuur die geen arts zijn (dus 68 %) werken dus in de illegaliteit, want de wet Colla, afgekondigd in 1999, werd nog steeds niet volledig uitgevoerd. In afwachting hebben de patiënten geen officiële garantie op kwaliteit en veiligheid.
De wet Colla voorziet een dubbele registratie: een van de niet-conventionele geneeswijzen en een van elke therapeut. Het KCE beveelt aan om alleen therapeuten, die een erkende opleiding hebben gevolgd, te registreren. De registratie van de therapeut zou niet mogen afhangen van het lidmaatschap van een beroepsvereniging.
Wat is acupunctuur?
Acupunctuur is een therapie van Chinese oorsprong, die in de 2e helft van de 20e eeuw in België ingeburgerd raakte. Men gaat ervan uit dat gezondheidsproblemen veroorzaakt worden door een verstoorde energie binnen het lichaam. Na een lang gesprek stelt de therapeut een zogenaamde ‘energetische diagnose’ en identificeert hij/zij het lichaamsgebied waar het probleem zich bevindt. Door het inbrengen van naalden worden dan de acupunctuurpunten gestimuleerd waardoor de energiestroom en het evenwicht zouden worden hersteld. Tijdens de behandeling ligt de patiënt gedurende 20 à 30 minuten onbeweeglijk neer. Om een relaxerende omgeving te creëren wordt er vaak muziek, getemperd licht of wierook gebruikt.
Andere technieken zijn moxa-therapie (het verbranden van de gedroogde moxa-plant), acupressuur, ooracupunctuur, enz.
Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: kce.fgov.be/
Bron: KCE.fgov.be, 27/4/2011
