Raynaud fenomeen

Raynaudfenomeen (dode vingers en tenen) en acrocyanose (blauw-rode verkleuring van vingers en tenen).

Wat is het?

Het raynaudfenomeen is een aandoening gekenmerkt door aanvallen van verminderde bloeddoorstroming in vingers en tenen (microcirculatiestoornis). De bloedvaten trekken dan plots samen, meestal onder invloed van koude of stress.
Bloedvatvernauwing door koude is in feite heel normaal. Op die manier zorgt het lichaam ervoor dat belangrijke organen, zoals hart en lever, voldoende bloed blijven krijgen. Maar bij mensen met het raynaudfenomeen is de bloedvatvernauwing in vingers en tenen extreem.
Acrocyanose betekent letterlijk blauw-rode verkleuring van de extremiteiten (acra). In dit geval vingers en tenen. Ook hier worden de symptomen veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar vingers en tenen. Maar het verschil met het raynaudfenomeen is dat de blauw-rode verkleuring bij acrocyanose langer in stand wordt gehouden door een vertraagde bloedsomloop en niet in aanvallen optreedt.
Gelukkig is het raynaudfenomeen doorgaans een goedaardige aandoening. Nochtans kan het in sommige gevallen ook een (eerste) teken zijn van een onderliggende bindweefselziekte (lupus, sclerodermie of polymyositis). Trillingen (zoals bij arbeiders met drilboren) en medicatie kunnen eveneens aanleiding geven tot het raynaudfenomeen. Koude, blauwkleurige of bleke vingers en tenen zijn een symptoom bij endocarditis (ontsteking van het hart), cholesterolembooltjes, vasculitiden (ontstekingen van de bloedvaten). Maar dit komt zelden voor.

Hoe kun je het herkennen?

Bij een klassieke aanval van het raynaudfenomeen kleurt de huid eerst wit, daarna blauwachtig en uiteindelijk rood. De vingers voelen in het begin koud aan. Tijdens de aanval kunnen je vingers gevoelloos zijn, tintelen of prikken. Vooral in de 'rode' fase heb je soms last van pijnlijke vingers of tenen. Meestal beginnen de symptomen aan een of meerdere vingers, en verspreiden zich dan verder. De aanval duurt niet langer dan enkele minuten.
Bij acrocyanose kleuren de vingers en/of tenen ook blauw-rood. De handen kunnen zweterig aanvoelen. Druk je met een vinger op de verkleurde zone, dan ontstaat een lichte vlek die bij loslaten vanaf de randen maar langzaam opnieuw een rode kleur krijgt.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Een arts heeft meestal voldoende informatie door naar je klachten te luisteren. Zijn er ernstige klachten of andere tekenen die kunnen wijzen op een bindweefselziekte, dan kan hij beslissen om een bloedonderzoek te doen.

Wat kun je zelf doen?

Doorgaans gaan de klachten vanzelf over. Het beste wat je kunt doen is jezelf beschermen tegen de koude. Draag bijvoorbeeld handschoenen en warme kousen. Heb je ernstige klachten, dan kun je de handen eerst in warm water opwarmen vooraleer je de koude trotseert.
Stop met roken, want dat zorgt voor vernauwde bloedvaten. En dat is net het probleem bij het raynaudfenomeen. 
Sommige medicijnen kunnen een raynaudfenomeen uitlokken. Vraag zeker aan je arts of de medicatie die hij voorschrijft een aanval kan uitlokken.

Wat kan je arts doen?

Bij ernstige klachten kan je arts bepaalde geneesmiddelen voorschrijven, nl. vaatverwijdende middelen die de bloeddoorstroming in vingers en tenen bevorderen. In zeer ernstige gevallen (zoals wanneer het raynaudfenomeen samenhangt met sclerodermie) word je soms verwezen naar het ziekenhuis voor een infuus met prostaglandines (hormoonachtige stoffen).

Bronnen: www.ebmpracticenet.be

Bron: www.gezondheidenwetenschap.be/

Geplaatst: 2015/0130